Ylmy-barlag we taslama işleri
Türkmenistanyň hormatly Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygynda durmuşa geçirilýän ylym-bilim ulgamyndaky özgertmeler döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Çünki ýurduň geljegi, onuň ykdysady ösüşleri– tehnologiýalaryň, innowasiýalaryň we nou-hau işläp taýýarlamalaryň derejesi bilen berk baglanyşyklydyr.
Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersiteti nebitgaz toplumynyň ylmy-barlag, taslama institutlary, Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň ylmy edaralary, şeýle hem daşary ýurtlaryň abraýly uniwersitetleri, kompaniýalary, ylmy guramalary we merkezleri bilen hyzmatdaşlygy giňden saklaýar.
Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersiteti halkara hyzmatdaşlygy alyp barmakda işjeňlik görkezýär. Bu babatda Russiýanyň, Hytaýyň, Germaniýanyň, Beýik Britaniýanyň, Rumyniýanyň, Awstriýanyň, Koreýanyň, Russiýanyň, Italiýanyň, Özbegistanyň, Belarusyň öňdebaryjy ýokary okuw mekdepleri we Ýewropa Bileleşiginiň “Erasmus+” guramasy bilen ylym-bilim ulgamynda hyzmatdaşlyk etmek boýunça Ylalaşyklara we Özara düşünişmek boýunça Ähtnamalara laýyklykda degişli işler alnyp barylýar.
Häzirki wagtda Türkmenistanda himiýa ylmyny we tehnologiýalaryny toplumlaýyn ösdürmegiň 2021-2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyna we Türkmenistanda ylym ulgamyny 2020-2025-nji ýyllarda sanly ulgama geçirmegiň Maksatnamasyny amala aşyrmagyň Meýilnamasyna laýyklykda professor-mugallymlar, talyp ýaşlar we ýaş alymlar, alymlyk derejesine dalaşgärler we aspirantlar berkidilen temalar boýunça ylmy-barlag işler alyp barýarlar. Alnyp barylýan ylmy-barlag işleriniň netijeleri makalalar we tezisler görnüşinde ýurdumyzda, daşary ýurtlaryň ylmy neşirlerinde çap edilýär we halkara derejesinde geçirilýän ylmy-amaly maslahatlarda beýan edilýär. Geçirilen ylmy barlaglardan alnan netijeleri önümçilige ornaşdyrmak boýunça işler alnyp barylýar. Oýlap tapyşlar boýunça patentler we şahadatnamalar alynýar.
Ylmy-barlag işleriniň okuw işi bilen utgaşdyrylmagyny üpjün etmek, hünärmenleri taýýarlamagyň hilini ýokarlandyrmak maksady bilen, Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasy bilen ylmyň ileri tutulýan şu ugurlary boýunça ylmy-barlag işleri alyp barylýar:
• “Ýerli çig mal serişdeleriniň esasynda magnezial önümleri almagyň we önümçilik suw serişdelerini rejeli ulanmagyň tehnologiýalarynyň ylmy esaslaryny işläp düzmek” (01.01.2021- 31.01.2025ýý., TÖ09.00.2456);
• “Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda emele gelýän aşgar galyndylary peýdaly ulanmagyň ylmy usullaryny işläp düzmek” (01.01.2021-31.01.2025ýý., TÖ 09.00.2463);
• “Önümçilikde ulanylan mineral ýaglary gaýtadan peýdalanmagyň ylmy esaslaryny işläp düzmek” (01.01.2021-31.01.2025ýý.,TÖ 09.00.2464);
• “Maglumat howpsuzlygy babatynda bar bolan kompýuter programma üpjünçilikleriniň işlerini döwrebaplaşdyrmak”(01.01.2022-31.01.2024ýý., TP 22.00.2612);
• “Ylmy-barlag, taslama işleri we tejribeleri awtomatlaşdyrmak, alnan maglumatlardan netije çykarmagyň sanly usullaryny işläp taýýarlamak” (01.01.2022-31.01.2024ýý., TP 22.00.2616).
Ylmy çäreler
Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersiteti her ýyl ýurdumyzda bellenilýän baýramçylyklar mynasybetli ylmy-amaly maslahatlary geçirilýär we sergileri gurnaýar. Bu bolsa gazanylan üstünlikleri äşgär etmekde, talyplaryň arasynda ýeňijileri höweslendirmekde we beýleki ýaşlary ylma çekmekde uly ähmiýete eýedir.
Uniwersitetiň ýaş alymlary we talyplary halkara maslahatlara we sergilere işjeň gatnaşýarlar we her ýyl döwlet derejesinde geçirilýän ylmy-amaly maslahatlara we sergilere öz işlerini hödürleýärler. Olardan:
- “Tebigy gazdan wodorod energiýasyny almagyň ylmy-tehniki mümkinçilikleri” atly halkara ylmy-amaly maslahaty we sergisi;
- Maglumat tehnologiýa merkezinde “Ýaş liderler – Türkmenistanyň häzirki we geljekki ösüşiniň hereketlendiriji güýji” şygary bilen geçirilýän hepdeligiň meýilnamasyna laýyklykda “Ýaşlar – bagtyýar geljegi gurujylar” atly ylmy-amaly maslahaty we sergisi;
- Maglumat tehnologiýa merkezinde sanly wideo aragatnaşyk arkaly ýurdumyzyň ýokary okuw mekdepleriniň wekilleriniň gatnaşmagynda “Dünýäniň öňdebaryjy halkara derejeli ýokary okuw mekdepleriniň sanawyna girmek üçin indekslenilýän neşirlerde ylmy işleriň çap edilmegi boýunça tejribe alyşmak” atly ylmy-okuw seminary we sergisi;
- Gazagystan Respublikasynyň Kokşetau şäherindäki Ynsanperwer-tehniki akademiýasynyň, Germaniýa Federatiw Respublikasynyň Baden Wýürtemberg federal ýeriniň Eksport akademiýasynyň, Russiýa Federasiýasynyň P.A. Stolypin adyndaky Omsk döwlet agrar uniwersitetiniň,Omsk ynsanperwer akademiýasynyň, Týumen döwlet uniwersitetiniň şahamçasy P.P. Ýerşow adyndaky Işimsk pedagogika institutynyň we Türkmenistanyň Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň bilelikde guramagynda “Bazar we önümçiligiň netijeliligi – 20 / Рынок и эффективность производства – 20” atly Halkaraylmy-amaly maslahaty we sergisi;
- “Dünýäniň öňdebaryjy halkara derejeli ýokary okuw mekdepleriniň sanawyna girmek üçin indekslenilýän neşirlerde ylmy işleriň çap edilmegi boýunça tejribe alyşmak” atly ylmy-okuw seminar maslahatywe sergisi;
- Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetinde geçirilen “Sanly tehnologiýalar” atly halkara ylmy-amaly maslahaty we sergisi;
- Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Tehnologiýalar merkezinde “Durnukly ösüş maksatlary: Ýaşlar syýasaty we innowasion tehnologiýalar” atly ylmy-amaly maslahaty we sergisi;
- Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika instituty tarapyndan geçirilen “Ykdysadyýeti sanlylaşdyrmakda ýaş alymlaryň ylmy gadamlary” atly talyplaryň, aspirantlaryň, ýaş alymlaryň halkara forumy we sergisi.
Ýaş Alymlar Geňeşi
Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetinde ýokary derejeli mugallymlary, ýaş alymlary, tehnologlary taýýarlamak boýunça, ýaş alymlaryň ylmy-barlag we taslama işlerini netijeli alyp barmaklary üçin hem-de zehinli ýaşlary ylma çekmek maksady bilen Ýaş Alymlar Geňeşi döredildi.
Ýaş Alymlar Geňeşi – bu uniwersitetiň jemgyýetçilik başlangyçlary esasynda döredilip, ylmy-intellektual, ylmy-barlag, taslama-konstruktorçylyk,oýlap tapyş, önümçilige ornaşdyrmak, patent we beýleki ylmy döredijilik işlerine gatnaşýan ýaşlaryň meýletin we öz-özüni dolandyrýan ylmy-jemgyýetçilik guramasydyr. Ýaş Alymlar Geňeşiniň düzümine şular degişlidir: Ylmy-barlag we taslama işleri boýunça talyplaryň gurnaklary, Ylmy-barlag we konstruktorçylyk merkezi, Nebitgaz Çaphanasy, Nebitgaz pudagynyň Ylmy we tehnikasy atly ylmy-köpçülikleýin elektron žurnaly.
Ýaş Alymlar Geňeşi tarapyndan uniwersitetiň “Türkmenistanda tebigy we takyk ylmy ugurlara degişli dersleri okatmagy kämilleşdirmegiň Konsepsiýasyna”, “Türkmenistanda himiýa ylmyny we tehnologiýalaryny toplumlaýyn ösdürmegiň 2021-2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň Konsepsiýasyna”, “Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022-2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyndaTürkmenistanyň ylym, bilim, saglygy goraýyş, sport, ýaşlar ulgamyny ösdürmegiň esasy ugurlarynda bilim ulgamy üçin bellenen çäreleri durmuşa geçirmegiň Konsepsiýasyna”, “Gündogaryň beýik akyldary we nusgawy şahyry Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyny dabaraly bellemek boýunça Türkmenistanyň Bilim ministrliginiň ýol kartasyny ýerine ýetirmek boýunça Konsepsiýasyna”,“Dünýäniň öňdebaryjy halkara derejeli ýokary okuw mekdepleriniň sanawyna girmeküçin indekslenilýän neşirlerde ylmy işleriň çap edilmegi boýunça Konsepsiýasyna” we olary amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasyna laýyklykda alnyp barylýan işleriň her aýdaky resmi statistiki-balmonitoringli hasabaty işlenilip taýýarlanylýar.
Ylmy-barlag we konstruktorçylyk merkezinde ýaş alymlaryň, inženerleriň, tehnologlaryň we hünärmenleriň gatnaşmagynda ylmy-konstruktorçylyk gurnagynda robot tehnikasynyň ylmy-barlag işlerialnyp barylýar we yzygiderli höwesjeň mekdep okuwçylary üçin görkeziş-tanyşdyryş sapaklary guralýar we olaryň ýerine ýetirýän ylmy-barlag işleriniň tapgyrlaýyn ýagdaýda STEM (science, technology, engineering and mathematics), NBIKS (nano-,bio-, info-, cogno-, socio-sciences) maksatnamalary, Nou-Hau usulyýetleri esasynda ýerine ýetirilmegi boýunça guramaçylyk işleri alnyp barylýar.
Nebitgaz Çaphanasynda uniwersitetimiziň professor-mugallymlaryň hem-de talyp ýaşlaryň hormat hatlary, ylmy-amaly maslahatlaryň kitaplary, tezisleriň meýilnama kitapçalary taýýarlanýar we uniwersitetimiz üçin dürli görnüşli çaphana hyzmatlary amala aşyrýar.
Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň “Nebitgaz pudagynyň Ylmy we tehnikasy” atly ylmy-köpçülikleýin elektron žurnalynda professor-mugallymlaryň we talyp ýaşlaryň ýerine ýetirýän ylmy-barlag işleriniň netijelerini beýan edýän ylmy makalalar yzygiderli neşir edilýär.
Ylmy-barlag we taslama işleri boýunça talyplaryň gurnaklary
Türkmenistanyň Prezidentiniň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri innowasion tehnologiýalary özleşdirmek we ýokary ykdysady görkezijileri gazanmak üçin hünärmenleriň bilimlerini, başarnyklaryny we döredijiligini ösdürmek maksady bilen, talyp ýaşlary ylmy-barlag we taslama işlerine işjeň çekmekdir.
Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň talyplary ylmy-barlag we taslama işlerine işjeň çekmek maksady bilen, ylmy we taslama gurnaklary döredildi.
Ylmy-barlag we taslama işleri geljekki hünärmenleriň uniwersitetde alan bilimlerini we başarnyklaryny döredijilikli durmuşa geçirmäge taýýarlygyny emele getirýär, ylmy iş usulyýetiniň esaslaryny özleşdirmäge we tejribe toplamaga kömek edýär.
Uniwersitetiň islendik talybynyň ylmy we taslamagurnagyň agzasy bolmaga we öz gyzyklanmalaryna laýyklykda temany saýlamak we kafedranyň mugallymynyň ýolbaşçylygynda ony ýerine ýetirmäge mümkinçiligi bardyr. Mugallymlar talyplary ylmy-barlag we taslama işlerine gatnaşmaga, ylmy temalary we taslamalaryi şläp düzmäge höweslendirýärler, gurnagy zerur enjamlar bilen üpjün edýärler.
Häzirki wagtda uniwersitetiň Ýaş Alymlar Geňeşiniň düzüminde talyplaryň şu ylmy-barlag we taslama gurnaklary hereket edýär: “Ýaş nebitgazçy inženerler”, “Ýaş burawçylar”, “Taslamaçylar”, “Dilçiler”, “Ýaş inžener geofizik”,“Ýaş geologlar”, “Ýaş gidrogeologlar”, “Ýaş dag magdançylar”, “Ýaş markşeýderler”,“Ýaş inženerler”, “Ýaş senagat gurluşykçy”, “Tehnikanyň gadamlary”, “Ýaş mehanikler”,“Sanly elektronikanyň esasynda energiýa we serişde tygşytlaýjy tehnologiýalar”,“Inžener fizikler”, “Ýaş ekologlar”, “Radikal”, “Ýaş filosofiýaçylar”, “Ýaş himik tehnologlar”, “Ýaş ykdysadyýetçiler”, “Awtomatlaşdyrylan maglumat ulagamlarynyň programma üpjünçiligini döretmek”, “Kiberhowpsuzlygyny üpjün etmek boýunça programma üpjünçilikleri döretmek üçin mugallymlaryň, hünärmenleriň we talyplaryň ylmy topary”,“Programmirleme sungaty”, “Ýaş matematik”, “Ussat burawçylar”, “Gara altynyň gözleginde”,“Bagtyýar nebitçiler”, “Zehinli ýaşlar”.
Talyplaryň ylmy we taslama gurnaklary öz işlerini uniwersitetiň ylmy ugurlaryna laýyklykda ýerine ýetirýärler we Türkmenistanyň nebitgaz, himiýa, gurluşyk we energetika toplumlarynyň önümçilik kärhanalarynda we beýleki pudaklaýyn dolandyryş edaralarynda önümçilige ornaşdyrmak üçin teklipleri taýýarlaýarlar.
Inženerçilik Akademiýasy
Bu “Inženerçilik Akademiýasynda” ylmy taýdan esaslandyrylaninnowasion biznes tehnologik taslamalary, “Start-up” görnüşli taslamalary, ýerli nebitgaz we beýleki himiki çig mal serişdeleriň esasynda täze kompozit materiallarywe inžener-tehniki önümleri öndürmekligiň tehnologiýasyny işläp düzmekligiň mümkinçilikleri,täze işlenilip düzülen tehnologiýalar boýunça Türkmenistanyň oýlap tapylyş patentresminamasy arkaly resmileşdirmekligiň mümkinçilikleri, olaryň daşary ýurt harytlaryňornuny tutmaga ukyplylyk derejesine we önümçilige ornaşdyrylmak mümkinçilikleribarada halypa professor-mugallymlar bilen maslahatlary geçirmek we bu derwaýys meseleleriara alyp maslahatlaşmak ýaly wajyp intellektual-logiki söhbetdeşlikler, şeýle-hemtejribeligiň alyş-çalşygy amala aşyrylýar.
Reýtingler boýunça baş müdirlik
Hormatly Prezidentimiziň ýokary okuwmekdeplerini bilim, medeniýet, ylym we täze tehnologiýalar merkezleri hökmündeýokary depginler bilen ösdürmek boýunça berýän tabşyryklaryndan ugur alyp, şeýle-de ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerini dünýäniň abraýly ýokary okuw mekdepleriniň sanawyna girizmek ugrunda alnyp barylýan işleriň netijeliligini ýokarlandyrmak maksady bilen beren tabşyryklaryna laýyklykda uniwersitetimizde Reýtingler boýunça baş müdirligi döredildi.
Reýtingler boýunça baş müdirlik – bu uniwersitetiň jemgyýetçilik başlangyçlary esasynda döredilip, halkara derejeli ýokary okuw mekdepleriniň sanawyna goşulmak, halkara akkreditasiýasyny almak, bütindünýä uniwersitetleriň reýtinginiň sanawyna girmek,professor-mugallymlarynyň, ýaş alymlarynyň we talyplarynyň halkara akademikihereketliligini ýola goýmak, “Aýyň fakulteti”, “Aýyň kafedrasy”, “Aýyňmugallymy” we “Aýyň talyby” bäsleşiklerini geçirmek, “Scopus”, “Science Direct”,“Web of Science”, “Google Scholar”, “РИНЦ” we beýleki halkara ylmy-tehniki maglumat çeşmelerinde indekslenýän žurnallarda çykyş etmeklerini, makalalar çap etmeklerini gazanmak we beýleki reýtingli-döredijilik işlerine gatnaşýan ýaşlaryň meýletin we öz-özüni dolandyrýan ylmy-jemgyýetçilik guramasydyr.
Reýtingler boýunça baş jogapkär tarapyndan uniwersitetiň “Türkmenistanyň Prezidentiniň 2020-nji ýylyň 4-nji dekabryndaky Türkmenistanyň halkara guramalary bilen hyzmatdaşlygy boýunça maksatnamalary, meýilnamalary we strategiýany tassyklamak hakynda 2007 belgili Kararynda görkezilýän meýilnamalarda, maksatnamalarda we strategiýada bilim ulgamy üçin bellenen çäreleri durmuşa geçirmek boýunça Konsepsiýasyna”,“Halkara derejeli ýokary okuw mekdepleriniň sanawyna goşulmak boýunça Konsepsiýasyna”,“Aýyň talyby, Aýyň mugallymy, Aýyň kafedrasy we Aýyň fakulteti bäsleşiklerini geçirmek boýunça Konsepsiýasyna” we olary amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasyna laýyklykda alnyp barylýan işleriň her aýdaky resmi statistiki-bal monitoringli hasabaty işlenilip taýýarlanylýar.
Uniwersitetimizde ylmy-pedagogik işgärleriň Reýting bahalandyrmasy boýunça ýerine ýetirilýän işleriň hil häsiýetnamasyny kämilleşdirmek maksady bilen Sanly tehnologiýalar we kiberhowpsuzlyk fakultetiniň Häzirki zaman kompýuter tehnologiýalary kafedrasynyň we Kiberhowpsuzlyk kafedrasynyň mugallymlary tarapyndan “iRating”, ýagny, Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň mugallymlarynyň we talyplarynyň işjeňligini hasaba almak usulyny awtomatlaşdyrmaga mümkinçilik berýän programma üpjünçiligi döredildi.
Bu programma uniwersitetimiziň içki lokal toruna ornaşdyryldy we doly derejede işe girizildi. Ähli fakultetleriň dekanlaryň ylmyişler boýunça orunbasarlary bu programma öz fakultetlerine degişli bolan mugallymlaryň we talyplaryň gazanan üstünliklerini, ýerine ýetiren işlerini yzygiderli girizýärler.
2023-nji ýylyň maý aýynda uniwersitetiň professor-mugallymlary tarapyndan uniwersitetiň halkara akkreditasiýasyny almagyny ýola goýmak we Bütindünýä uniwersitetleriň reýtinginiň sanawyna girmek boýunça düýpli işler ýerine ýetirildi.
2023-nji ýylyň 3-nji martynda Aziýa uniwersitetler assosiasiýasynyň Prezidenti tarapyndan Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetine bu halkara derejeli düzümiň assosirlenen agzalygyna kabul edilendigi baradaky habarnama ugradyldy. Şunuň bilen baglylykda uniwersitet “Times Higher Education” atly bütindünýä uniwersitetleriň reýting-bahalandyryş guramasy tarapyndan hem “Overall SDG Ranking 1001+” ýokary görkezijiniň şahadatnamasyna mynasyp boldy.
2023-nji ýylyň 26-27-nji aprelinde Birleşen Arap Emirlikleriniň Dubaý şäherinde “Türkmenistanyň nebitgaz pudagyna daşary ýurtmaýa goýumlaryny çekmek boýunça halkara göçme forum” geçirilip, bu forumda Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň rektory “Senagatda wodorod energiýasyny öndürmegiň usullary we geljegi” atly temaboýunça çykyş etdi.
2023-nji ýylyň 27-nji aprelinde Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersiteti tarapyndan “Dünýäniň öňdebaryjy halkara derejeli ýokary okuw mekdepleriniň sanawyna girmek üçin indekslenilýän neşirlerde ylmy işleriň çap edilmegi boýunça tejribe alyşmak” atly ylmy-okuw seminar maslahaty geçirildi. Bu ylmy-okuw seminar maslahatyTürkmenistanyň Prezidentiniň 2020-nji ýylyň 7-nji fewralynda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde ýurdumyzyň ýokary okuwm ekdeplerini 2024-nji ýyla çenli halkara derejeli ýokary okuw mekdepleriniň sanawyna girizmek barada beren tabşyrygyny hem-de Türkmenistanyň Bilim ministrliginiň “Ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerini 2024-nji ýyla çenli halkara derejeli ýokary okuw mekdepleriniň sanawyna goşmak boýunça geçirilmeli çäreleriň Meýilnamasynda” görkezilen wezipeleri ýerine ýetirmek maksady bilen, uniwersitetiň Maglumat tehnologiýa merkezinde sanly wideo aragatnaşyk arkaly ýurdumyzyň ähli ýokary okuw mekdepleriniň we ylym-bilim edaralarynyň arasynda geçirildi.
2023-nji ýylyň 28-nji aprelinde Russiýa Federasiýasynyň Týumen döwlet uniwersitetiniň bölümçesi bolan P.P.Ýerşow adyndaky Işim Pedagogika institutynyň guramagynda 2023-nji ýylyň 2-nji martynda geçirilen “Russiýada we daşary ýurtlarda tehnologik bilimiň meseleleri we geljegi” (Проблемы и перспективы технологического образования в России и за рубежом – Problems and prospects of technological education in Russia and abroad) atly V halkara ylmy-amaly maslahata özleriniň ylmy-barlag işlerini şöhlelendirýän ylmy makalalary bilen sanly wideo aragatnaşyk arkaly çykyş edip, işjeň gatnaşandygy üçin bu institutyň direktory N.I.Sabaýewa tarapyndan Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit wegaz uniwersitetiniň 47 sany professor-mugallymlary, 8 sany talyplary –Minnetdarlyk Hatlary, Hormat Hatlary, Sertifikatlary, I we II derejeli Diplomlary bilen sylaglanyldylar.
Hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen ýurdumyzda döwrebap ýokary okuw mekdepleriniň sany artýar, maddy-enjamlaýyn binýady berkidilýär, milli bilim ulgamynyň kanunçylyk binýady kämilleşdirilýär, çalt depginler bilen ösýän sanly ykdysadyýetiň zerurlyklary nazara alnyp, täze hünär okuwlary girizilýär, okuw meýilnamalary, okuw maksatnamalary döwrebaplaşdyrylýar, bilim bermegiň innowasion usullary okuw işine ornaşdyrylýar. Ýurdumyzyň ýokary okuw mekdepleri tarapyndan dünýäniň abraýly ýokary okuw mekdepleri, ylym-bilim merkezleri bilen hyzmatdaşlyk has-da ýaýbaňlandyrylýar.
Türkmenistanyň Prezidenti bu ugurda alnyp barylýan işleri has-da kämilleşdirmek maksady bilen, 2024-nji ýyla çenli ýurdumyzyň ýokaryokuw mekdeplerini halkara derejeli ýokary okuw mekdepleriniň sanawyna girizmek wezipesini öňde goýdy.
THE “Impact Rankings-2023” bütindünýä ýyllyktäsir reýtinginiň bäşinji neşirinde Türkmenistanyň ýokary okuw mekdepleriniň birbada sekizisine ýer berildi, olar “Times Higher Education (THE)” iňlis guramasynyň garaşsyz halkara hünärmenleriniň ýokary bahasyna mynasyp boldular.
THE “Impact Rankings” reýtingi 2019-njy ýyldanbäri geçirilýär we häzirki wagtda ýeke-täk global öndürijilik sanawydyr. Bu sanawda uniwersitetlere Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan düzülip, sosialwe ykdysady ösüş derejesini ýokarlandyrmagy maksat edinýän Durnukly ösüşmaksatnamasynyň (DÖM) 17 maksadyna ýetmek jähetinden baha berilýär. Ýokary görkezijilere ymtylýan we THE “Impact Rankings-2023” dünýä reýtingine giren ýokary okuw mekdepleriniň arasynda ýurdumyzyň sekiz ýokary okuw mekdebi ynamly orun aldy. Olar Halkara ynsanperwer ylymlary we ösüş uniwersiteti,Türkmenistanyň Oguz Han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersiteti, Türkmenistanyň Döwlet energetika instituty, Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika instituty, Türkmen oba hojalyk instituty, Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk instituty, Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş instituty we Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetidir.Türkmenistanyň ýokary okuw mekdepleri THE “Impact Rankings-2023” sanawyna Durnukly ösüşiň 11 maksadyny: “Bilimiň hilini”, “Elýeterli we arassa energiýany”, “Senagat, innowasiýalar we infrastrukturany”, “Açlygy aradan aýyrmagy”, “Gender deňligini”, “Gury ýeriň eko ulgamlaryny gorap saklamagy”, “Saglyk we abadançylygy”, “Arassa suw we arassaçylygy”, “Mynasyp iş we ykdysady ösüşi”, “Durnukly şäherler we ilatly ýerleri” we “Maksatlara ýetmek üçin hyzmatdaşlygy” durmuşa geçirmäge işjeň we netijeli gatnaşandyklary üçin girizildi.Okuw mekdepleriniň her biri dört maksada, şol sanda DÖM 17-ä (maksatlara ýetmek üçin hyzmatdaşlyk) gatnaşygyny görkezdi.
Reýtinge gatnaşýan ýokary okuw mekdepleriBMG-niň DÖM-niň islendigine baha bermek üçin, maglumat berip biler. Umumy reýtinge DÖM 17 (maksatlara ýetmek üçin hyzmatdaşlyk) we ýene azyndan üç sany DÖM boýunça maglumat berýän okuw mekdepleri girizilýär. Ýokary okuw mekdepleriniň umumy sanawdaky jemi bahasy onuň DÖM 17 boýunça bahasynyň galan DÖM-lerden alan iň gowy üç bahasyna goşulmagy arkaly hasaplanýar. Londondaýerleşýän “Times Higher Education” iňlis guramasy dünýäniň reýtinge gatnaşýanlaryň arasynda abraý we meşhurlyk gazanan ýokary mekdepleriniň reýtinglerini düzmek boýunça öňdebaryjy guramalaryň biri diýlip ykraredilendir. 2023-nji ýylda “THE Impact Rankings” reýtingine dünýäniň 112 ýurdundan takmynan 1600 ýokary okuw mekdebi gatnaşdy. Reýtinge gatnaşýanlaryň sany ýylsaýyn artýar, barha has köp okuw mekdepleri DÖM-lere ýetmek isleglerini görkezmäge we “The Impact Rankings” abraýly dünýä sanawyna goşulmaga çalyşýar. Reýting oňa gatnaşýanlary DÖM-lere ýetmekde ýokary ösüş görkezmäge, täze usullary ornaşdyrmaga we bu ugurdaky çäreleri netijeli gowulandyrmaga, guramaçylara öz ösüşleriniň has aýdyň we açyk subutnamalaryny bermäge höweslendirýär.
Ýokarda agzalan sekiz ýokary okuw mekdeplerinden altysynyň bu reýtinge ilkinji gezek girendigini bellemelidiris.Ýagşygeldi Kakaýewiň adyny göterýän Halkara nebit we gaz uniwersiteti we Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika instituty bütindünýä ýokary okuw mekdepleriniň sanawynda ikinji gezek görkezilýär. Ilkinji gezek bu iki ýokary okuw mekdebi geçen ýyl reýtingde “THE Impact Rankings-2022”-iň dördünji neşirinde orun alypdylar. Soňky ýyllarda Türkmenistanyň ýokary okuw mekdepleri daşary ýurtly hünärmenleriň ýokary bahalaryna mynasyp bolmak bilen, abraýly dünýä reýtinglerinde ýer alýarlar we şoňa görä, dünýä derejesinde ykrar edilmegi gazanýarlar. Bu bolsa ýurdumyzda ylym we bilim pudaklarynda alnyp barylýan giňgerimli hem netijeli işleriň aýdyň subutnamasydyr. Ýurdumyzyň ýokary okuw mekdepleriniň halkara derejesinde gazanan üstünlikleri, ýeten derejeleri we üstünlikleri ýurdumyzda hünärmenleri taýýarlamaklygyň hilini we derejesini görkezýär, milli bilim ulgamyny dünýä ülňüleriniň derejesine çykarmak we ýokaryokuw mekdeplerini dünýäniň öňdebaryjy ýokary okuw mekdepleriniň hataryna girizmek boýunça döwletimiziň esasy meseleleriniň biriniň çözülmegine goşant goşýar.
Habarlaşmak üçin:
- Salgysy: 744036, Türkmenistan, Aşgabat ş., Arçabil şaýoly, 8, Baş bina
- Tel: (+99312) 39-13-03
- Faks: (+99312) 39-14-00
- E-mail: iuog@sanly.tm
- Web-saýt: iogu.edu.tm