Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň Kompressorlar  we sowadyjy desgalar kafedrasynyň uly mugallymy

Ş.Tulemedow  2023-nji ýylyň 29-njy aprel – 19-njy maý aralygynda  Amerikanyň  Birleşen Ştatlarynyň Döwlet departamentiniň «Halkara  okuw sapary» atly maksatnamasynyň çäklerinde gaýtadan dikeldilýän  energiýa  çeşmeleri  boýunça  döwlet  taslamalary  we  başlangyçlary, şeýle-de buýurduň daşky gurşaw, howanyň  üýtgemegi  we  energetika  babatda  öňdebaryjy  tejribeleri  hem-de tehnologiýalary bilen okuw-tanyşlyk  saparynda  boldy.  

     Okuwlaryň  ilkinji  güni  2023-nji  ýylyň  29-njy aprel – 4-nji  maý  aralygynda Waşington şäherinde başlandy.

     1-nji maýda Meridian halkara merkezinde «Halkara okuw saparynyň» açylyşy  boldy. Açylyşda Hanym Çikita Jekson - Dabaranyň dolandyryjysy, Jenap Morgan Kihano - Programma dolandyryjysy, Jenap Raýan Oberlag - Dabaranyň işgäri çykyşetdiler.

Soňra Jorjtaun  uniwersitetiniň  Daşky  gurşaw  we durnuklylygy dolandyrmak  boýunça magistr programmasynyň  bilelikde  direktory, ylymlaryň  kandidaty  Mariýa Petrowa  çykyş  etdi. Doktor  Mariýa A. Petrowa 2019-njy ýylda  aspirantura  meýilnamalaryny  düzmek  üçin “Earth  Commons” guramasyna  goşuldy. Dolandyryş we  administratiw  başarnyklaryň  we daşky  gurşawy  dolandyrmak  durnuklylygy ugrundaky  dersara bilimleriň ajaýyp utgaşmasy bilen hem okuw mekdeplerinde, öňdebaryjy  kompaniýalarda  köp  ýyllyk  tejribesi  işiniň  arasynda deňagramlylygy  aňsatlyk  bilen  tapmagy  başardy. Jorjtaun  uniwersitetine  girmezden öň  Milli Ylym  Gaznasy tarapyndan  maliýeleşdirilýän  Boston  şäherindäki Massaçusets uniwersitetinde  dersara «Kenar we jemgyýetçilik» maksatnamasyny  döretmäge kömek  etdi.

• 1-nji surat. ABŞ-nyň Döwlet Departamentinde  duşuşyk

     Hanym  Petrowanyň  ýolbaşçylygyndaky  geçirilýän  ylmy  barlaglar  we  dersler: ekologiýa  we  syýasat, howanyň  üýtgemegi, durnuklylyk  we  gaýtadan dikeldilýän  energiýa çeşmeleri. Kaliforniýa  uniwersiteti  tarapyndan  neşir  edilen “Case  Studies  in  the  Environment” žurnalynyň  bir  bölüminiň  redaktory. Şeýle hem, Dewis  adyndaky  Garward  uniwersitetinde  rus  we  ýewraziýa  öwreniş  merkeziniň  agzasy.

     Ş.Tülemedow  2023-nji ýylyň 4-nji maý – 9-njy maý aralygynda Ogaýo ştatynyň  Kliwlend şäherinde boldy.

     Kliwlend  şäherinde  ýerleşýän “Dominion Energy” dolandyryş  topary, energiýa  hyzmatlaryna, paýlaýyş  amallaryna, durnuklylyk  maksatlaryna  we  täzelenip  bilýän energiýa strategiýasyna  syn berýär. 13  ştatdaky  takmynan  7 million  müşderi  öýlerini  we  kärhanalaryny  Wirjiniýa  ştatynyň  Riçmond  şäherinde  ýerleşýän “Dominion  Energy”-den  elektrik  ýa-da  tebigy  gaz  bilen  üpjün  edýär.

           2-nji surat. ÝOM-däki duşuşyk

Ş.Tülemedow, 2023-nji  ýylyň  9-njy  maý – 13-nji  maý  aralygynda  Tehas  ştatynyň  Dallas  şäherinde  okuwlar  bilen  bagly  iş  saparynda  boldy. Dallas/Fort Wort Halkara  gatnaşyklar  geňeşi  Demirgazyk  Tehas  jemgyýetine  halkara  we  medeniýetara  düşünişmegi getirýän we global  wakalary  giňişleýin düşündirmek  üçin ýylyň  dowamynda  görnükli  halkara  şahsyýetlerini  hödürleýän  dinamiki  guramadyr. Geňeş her ýyl 100-e golaý  maksatnama hödürleýär, esasan hem işewürligiň, syýasatyň, medeniýetiň we daşary syýasatyň halkara taraplaryna ünsi jemleýär. Demirgazyk Tehas şäherini 1951-nji ýyldan bäri global meseleler boýunça raýatlaryň dürli taraply pikirlerini  döredýär. Häzirki wagtda bu sebit üçin, dünýä üçin derweze bolup hyzmat edýärwe jemgyýet (agzasynyň sany – 4000) üçin täsirli programmalary – çäreleri  hödürleýär. Bu geňeş global ýaş liderler maksatnamasy arkaly göni Demirgazyk  Tehas  mekdeplerine  bilim  berýär. Mundan  başga-da, bular  halkara  myhmanlar  programmasy arkaly we  Dallas  protokol  bölüminden  şäher we dünýädäki  ähli  zatlaryň ýolbaşçylaryndan  Demirgazyk Tehas  şäherine  baryp  görýän  koordinatlardyr.

                          3-nji surat. Dallas şäherindäki duşuşyk.

     “CleanTX”  kompaniýanyň  bölüm  başlygy, Kris  Skwitery  bilen  duşuşyk  geçirildi. Duşuşygyň  temasy: Senagat  hyzmatdaşlygy  we  strategiki  bileleşikler  arkaly täzelenip  bilýän energiýa  integrasiýasyny  öňe  sürmek  üçin  elektrik  toruny  döwrebaplaşdyrmak  we  2030-njy  ýyla  çenli  Tehasda  50% täzelenip  bilýän energiýa gazanmak  baradaky  göz öňüne  getiriş. “CleanTX”  arassalaýyş  we täzelenip  bilýän  energiýa  kärhanalary  üçin  ykdysady  ösüş  we  hünär birleşigidir.

     2023-nji  ýylyň  13-nji maý – 17-nji maý aralygynda Ş.Tülemedow  Illinoýs  ştatynyň Çikago  şähernde  boldy. 2023-nji ýylyň 15-nji  maýynda Çikago Loýola uniwersitetiniň  Durnuklylyk  ösüş  bölüminiň  müdiri  Aron Dernbo  bilen  duşuşyk  geçirildi. Durnuklylyk bölüminiň müdiri  Aron Nobl Dernbo Loýola uniwersitetiniň şäherçelerinde  we  akademiki  merkezlerinde 17 000 okuwçy  we 4000  mugallym üçin iň  durnukly  we  üýtgeşik bilim  tejribesini  döretmek  üçin  goldaýar. Loýolanyň  okuw meýilnamasy, medeniýeti  we  uniwersitet  şäherçelerinde  işleýän  howanyň  hereketine, suwy tygşytlamaga we  maksatnama esaslanýan  sosial adalatlylyga ünsi jemläp, uniwersitetiň  meýilnamalaryna  we talyplaryň  tejribesine täzelik, netijelilik  getirýär

                           4-nji surat. Çikago  şäherindäki  duşuşyk.

     2023-nji  ýylyň  16-njy maýynda  konferesiýa  geçdi we oňa  şular  gatnaşdylar: CAPRC  kompaniýasynyň  esaslandyryjysy, professor  Garri  Lepinske, “Seaspire Advisors, LLC” CAPRC-yň konstalting  geňeşiniň  agzasy Jenap Jafer  Hasnain, «Turn  W2E»-yň operasion  işiniň  direktory  CAPRC-yň  konstalting  geňeşiniň  agzasy Jenap  Aleks  Matýu, Amerikan  ýadro  jemgyýetiniň  öňki  ýerine ýetiriji  direktory, dolandyryş  işleri  boýunça  maslahatçysy, CAPRC-yň  konstalting  geňeşiniň  agzasy, Jenap Jeýms Toskas, ABŞ «Global  Energy LLC»-yň prezidenti, CAPRC-yň  konstalting  geňeşiniň agzasy Jenap  Romuald Poplawskiý.

         Ş.Tülemedow Newada  ştatynyň  Las Wegas  şäheri, 17-nji maý – 20-nji maý aralygynda:

  -Arassa  energiýa  innowasiýalaryny  öňe  sürýän  ABŞ-nyň federal, ştat  we ýerli  syýasatlaryna syn bermek;

-Ykdysady, daşky  gurşaw  we howpsuzlyk  nukdaýnazaryndan  täzelenip  bilýän  energiýa  we energiýa ulgamynyň täzeliklerini  gözden geçirmek;

Döwlet,  hususy, akademiki  we  jemgyýetçilik  toparlarynyň  arasynda halkara  hyzmatdaşlygy  üçin  ileri  tutulýan ugurlary ara alyp maslahatlaşmak;

Energiýa  çeşmelerini  dolandyrmak, diwersifikasiýa, elýeterlilik, sarpetmegi  azaltmak, tehnologiki  ösüş, gözleg  we  ösüş  strategiýalaryny  belläp  geçmek  maksady bilen  saparda  boldy.

                    5-nji surat. Las Wegas şäherinde duşuşyk.                                        

     2023-njiýylyň 18-nji maýynda Guwer  bendine  iş  sapary  gurnaldy. Nellis  howa  bazasynda  Jenap Jeý Reý Blazi  bilen duşuşyk  geçirildi. Jenap Blasi  Nellis howa güýçleri  bazasyndaky  energiýa  programmasyna ýolbaşçylyk  edýän Nellis  howa  güýçleriniň peýdaly  we  energiýa  boýunça  dolandyryjysy.Käbir iş wezipelerinde energiýa  netijeliligini  ösdürmek  we  dolandyrmak, gaýtadan  dikeldilýän  energiýa  taslamalary, ähli  täze  binalaryň  we  abatlaýyş  binalarynyň  iň  oňat  energiýa tejribeleri we iň pes ýaşaýyş siklleri bilengurulmagyny üpjün etmek we energiýa tygşytlamaga kömek etmek üçin işgärleritaýýarlamak işleri bilen meşgullanýar. Onuň üstünde işlän taslamalarynyň käbiri Nellis Solar ArrayI (NSA I) - 14.2 megawatt, 2007-nji ýylda Demirgazyk Amerikadaky iň uly  fotoelektrik (PV) batareýa taslamasy (tamamlandy)  2007-nji ýylyň  dekabry), Nellis  Electric-iň  ýüküniň  30% -ini üpjün edýär, ýylda 1 million dollar  tygşytlaýar  we Nellis  Solar  Array II (NSA II) - ABŞ Goranmak ministrliginiň iň ulyfotoelektrik batareýasy(2016-njy ýylyň fewral aýynda tamamlandy). Nellis howa güýçleriniň bazasy 100% gündiz täzelenip bilýän energiýany   we  2-nji  güýç  çeşmesi = energiýa  howpsuzlygyny  ýokarlandyrmagy  üpjün   edýär. Tema:Jenap Jeý Reý Blazi Newadada  gaýtadan  dikeldilýän energiýa  bilen  toplan  tejribesini  paýlaşdy we Nellis howa güýçleriniň  bazasynda  täzelenip  bilýän  energiýa başlangyçlary  barada umumy maglumat  berdi.

     2023-nji ýylyň 19-njy maýynda Çölgözleg institutynda  we «NV Energy» kompaniýasynda duşuşyk geçirildi. Ol  2023-nji ýylyň 20-nji maýynda Watanymyzyň paýtagty Aşgabada tarap ýola rowanaboldy.

     Saparyň   dowmynda onda amala  aşyrylmagy  göz  öňünde  tutulan meseleleriň hemmesi doly  çözüldi.